Polityka energetyczna UE – czym jest unia energetyczna i co nam daje?

TFUE (Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej) jest traktatem założycielskim, który ustanowił wspólną europejską politykę energetyczną Unii Europejskiej. W obecnych czasach kryzysu energetycznego, który dotyka wszystkie kraje członkowskie, pozostaje nam zastanowić się, czym jest unia energetyczna UE i co oferuje nam, indywidualnym konsumentom. Jaka jest strategia energetyczna UE? I jaki wpływ będzie miał na nas jednolity rynek energii?

Polityka energetyczna UE - Czym jest unia energetyczna?

Wspólna strategia energetyczna, czyli wspólna polityka energetyczna, to sztandarowy projekt, który dotyczy wszystkich krajów członkowskich UE. Wszyscy zastanawiamy się, szczególnie teraz, w świetle kryzysu energetycznego, który stawia przed nami wszystkimi nowe wyzwania, jaki wpływ na rynek energetyczny będzie miała Unia Europejska i jakie zmiany wprowadza w prawie. Stworzenie jednolitego rynku energii ma kilka celów.

• Likwidacja barier w handlu energią
• Wspólne przepisy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony środowiska
• Należy zwiększyć ochronę konsumentów
• Kraje członkowskie powinny mieć większe bezpieczeństwo energetyczne
• Połączenia energetyczne pomiędzy krajami Unii Europejskiej
• Co polityka energetyczna UE oferuje odbiorcom indywidualnym?

Polityka energetyczna UE zakłada powstanie jednolitego rynku energii. Rynek ten ma obejmować zarówno odbiorców indywidualnych, jak i przedsiębiorstwa. Najbardziej interesują nas korzyści dla konsumentów indywidualnych.

• Zwiększone bezpieczeństwo przed niedoborami energii i przerwami w dostawie prądu
• Poprawa efektywności energetycznej
• Dekarbonizacja gospodarki
• Wzrost niezależności energetycznej

Trochę historii

W latach 90. rozpoczęły się prace nad polityką energetyczną Unii Europejskiej. Jako pierwsze zostały przyjęte przepisy z 1996 roku. Jak nazywano unijne dyrektywy, pierwszy pakiet energetyczny został przyjęty w 1996 roku. W 1998 roku wprowadzono go dla energii elektrycznej, a w 2000 roku dla gazu. W 2004 roku kraje członkowskie przyjęły drugi pakiet energetyczny. Dał on odbiorcom przemysłowym więcej możliwości wyboru dostawcy energii elektrycznej. W 2009 roku przyjęto trzeci pakiet energetyczny, który wprowadził przepisy mające na celu dalszą liberalizację europejskiego rynku energii. W czerwcu 2019 roku zatwierdzono czwarty pakiet energetyczny. Zawiera on przepisy dotyczące przechowywania energii i odnawialnych źródeł energii. Unia Europejska została również zobowiązana do przygotowania planów na wypadek kryzysów energetycznych. W lipcu 2021 roku zatwierdzono ostateczny, piąty pakiet energetyczny. Wprowadził on koncepcję "europejskiego zielonego ładu", czyli strategii, która wyznacza nowe cele klimatyczne na lata 2030-2050.

Co udało się osiągnąć?

Strategia energetyczna UE jest jednym z najbardziej krytycznych filarów funkcjonowania i sukcesu całej Unii Europejskiej. Dlatego jest tak ważna zarówno dla indywidualnych konsumentów i przedsiębiorstw, jak i krajów członkowskich. Strategia ta będzie realizowana w ciągu najbliższej dekady i ma na celu przekształcenie gospodarek europejskich i uniezależnienie ich od paliw kopalnych. Nie jest to strategia długoterminowa. W dążeniu do ujednolicenia europejskiego rynku energii wiele udało się osiągnąć w ciągu ostatnich kilku lat. Jednym z najważniejszych osiągnięć było zwiększenie transgranicznych zdolności przesyłowych. Było to możliwe dzięki inwestycjom w interkonektory, które łączą systemy gazowe sąsiednich krajów UE. Polska ma bezpośrednie połączenie z Litwą, Ukrainą i Słowacją.

Unia Europejska wspiera inwestycje w integrację i utrzymanie systemów energetycznych w krajach UE. Dotyczy to również Ukrainy. Dzieje się tak, ponieważ Ukraina i Polska uzgodniły w czerwcu utworzenie nowego połączenia energetycznego między ich krajami. Nowe połączenie umożliwi import energii elektrycznej na Ukrainę i eksport na Ukrainę.

Polska w ramach realizacji wspólnej strategii energetycznej utworzyła też połączenie energetyczne z Litwą. Zgodnie z dokumentacją projektową, "celem było umożliwienie transgranicznego handlu energią w ramach Pierścienia Bałtyckiego, aby wypełnić dyrektywy Unii Europejskiej dotyczące podjęcia działań w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu połączeń międzysystemowych w celu rozwoju rynku wewnętrznego oraz poprawy jakości i niezawodności dostaw energii elektrycznej dla odbiorców energii elektrycznej w centralnej i północnej Polsce."

Budynki, które są energooszczędne

Polityka energetyczna UE ma również wpływ na ograniczenie tzw. niskiej emisji gazów cieplarnianych. Dyrektywy o odnawialnych źródłach energii zawierają zapisy dotyczące redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 40% oraz zwiększenia udziału OZE w bilansie energetycznym UE.

Wprowadzenie wspólnej strategii energetycznej odpowiada również za zwiększenie efektywności energetycznej budynków mieszkalnych. Efektem tego jest większy nacisk na prace termomodernizacyjne i wiele zachęt do wymiany starych źródeł ciepła, takich jak "Ciepłe mieszkanie", Czyste powietrze, czy wreszcie "Ulga termomodernizacyjna".

W tekście "Program Cieple Mieszkanie - zasady, dla kogo wysokość dopłat" szeroko omówiliśmy program "Cieple mieszkanie".

Warto poznać program "Czyste powietrze", który szczegółowo omówiliśmy poniżej w tekście "Czyste powietrze plus". "Czyste Powietrze Plus - zasady, dopłaty"

Na nasz blog trafił również tekst zatytułowany Ulga termomodernizacyjna. "Ulga termomodernizacyjna: jak z niej skorzystać?" ".

Wsparcie dla OZE

W ramach wspólnej polityki energetycznej Unii Europejskiej nie mogło zabraknąć wsparcia dla odnawialnych źródeł energii. Strategia Unii Europejskiej "Europejski Zielony Ład" wyznacza cele klimatyczne. Oznacza to, że OZE muszą być uwzględnione w ogólnym bilansie energetycznym. W przepisach określono jedynie niewielkie cele na kolejne lata. Aby je osiągnąć, konieczne było przekazanie środków unijnych. Fundusze te nadal służą jako elementarne wsparcie dla odbiorców indywidualnych w zakresie inwestycji w OZE. Dzięki temu w Polsce powstały programy oferujące wsparcie finansowe dla właścicieli domów jednorodzinnych, którzy chcą zainwestować w fotowoltaikę. Takim programem jest program "Moja energia elektryczna".

Stworzenie jednolitego rynku europejskiego stanowi zachętę do inwestowania w inne odnawialne źródła energii, takie jak poszukiwania geotermalne czy energia wiatrowa. Polityka energetyczna UE wspiera inwestycje w alternatywne źródła energii elektrycznej.

Polski rząd również finansuje poszukiwania geotermalne. W naszym tekście można znaleźć informacje o ciekawych geotermalnych projektach inwestycyjnych. "Geotermia w Polsce: Szansa na tanie ogrzewanie z rządowymi dotacjami"

Obowiązkowy plan awaryjny

Jednolity rynek energii wymaga, aby wszyscy członkowie posiadali szczegółowe plany awaryjne na wypadek kryzysu energetycznego. Dyrektywa unijna określa zakres i kształt tych planów. Nakreśla ona kroki, jakie powinny podjąć władze państwowe w sytuacji kryzysowej, takiej jak kryzys energetyczny. Jeden z jej punktów mówi, że "państwa członkowskie działają w duchu solidarności w celu zapobiegania kryzysom elektrycznym lub zarządzania nimi." Wspólna strategia energetyczna UE zakłada, że każdy kraj może liczyć na pomoc innych członków UE w sytuacji kryzysowej, takiej jak kryzys elektryczny. W celu przygotowania się na ewentualny kryzys elektryczny Wspólnota zaproponowała cztery zestawy środków. Wszystkie one są wspólne:

Zasady zapobiegania i przygotowania kryzysów elektroenergetycznych zapewniające współpracę transgraniczną;
zasady zarządzania kryzysowego
Metody oceny ryzyka związanego z bezpieczeństwem dostaw
Ramy dla lepszej oceny i monitorowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej.

Co dalej z polityką energetyczną UE?

Kolejne kroki Unii Europejskiej koncentrują się wokół liberalizacji i rozszerzenia jednolitego rynku energii. Bruksela koncentruje się na działaniach zmierzających do dekarbonizacji gospodarki i przejścia na gospodarkę zeroemisyjną. Obejmuje to wsparcie dla inwestycji w paliwa alternatywne, takie jak wodór. Według Komisji Europejskiej wodór jest "obiecującą i realistyczną perspektywą" dla ekologicznej produkcji stali czy nawozów do 2030 roku.

Kolejnym krokiem w ujednolicaniu unijnego rynku energii będzie wspieranie większej liczby mostów energetycznych między narodami UE. Inwestycje te znacznie poprawią bezpieczeństwo energetyczne, które jest niezbędne dla funkcjonowania każdego państwa.

Czy musimy się bać jednolitego rynku energii?

Prowadzenie wspólnej polityki energetycznej nie jest zagrożeniem dla przeciętnego odbiorcy energii elektrycznej. To szansa na poprawę obecnej sytuacji na rynku energii elektrycznej. Jednolity rynek energii znacznie poprawia bezpieczeństwo i wymusza zwiększenie samokonsumpcji. Służy temu wprowadzenie standardów budowy domów jednorodzinnych - WT2021 oraz wprowadzenie net-billingu, czyli nowego systemu rozliczania fotowoltaiki. Opiera się on na założeniu, że właściciele domów jednorodzinnych będą zwiększać zużycie energii elektrycznej z instalacji fotowoltaicznych. Będzie to możliwe dzięki dopłatom do magazynów energii, które są zawarte w programie "Mój prąd 4.0".

W tekście zatytułowanym szczegółowo omówiliśmy rozliczenia netto. "Net billing - Jak obliczyć opłacalność fotowoltaiki"

Słowo podsumowania

W ciągu ostatnich trzech dekad etapami wprowadzano jednolity unijny rynek energii. Jest on filarem Unii Europejskiej. W dłuższej perspektywie przyniesie nam spokój i wyeliminuje wszelkie obawy o dostawy energii.

Funkcjonowanie jednolitego europejskiego rynku energii zostanie przetestowane przez kryzys energetyczny, który zagraża Europie. Wszyscy będziemy mogli spać spokojnie, jeśli każdy kraj w Unii Europejskiej będzie solidarnie przestrzegał dyrektyw unijnych. Czas pokaże, czy Europa jest gotowa na taką solidarność.